W nocy z 9 grudnia na 10 grudnia 1939 r. funkcjonariusze NKWD przeprowadzili masowe aresztowania wśród polskich oficerów i żołnierzy. Był to kolejny etap sowieckiej polityki depolonizacji Kresów Wschodnich, który wkrótce miał przyjąć formę eksterminacji polskich elit. 

Przypadków brutalnych mordów i represji nie brakowało już od pierwszych godzin agresji ZSRS na Polskę 17 września 1939 r. Czerwonoarmiści zabijali wówczas polskich żołnierzy, oficerów (by wspomnieć zamordowanego 22 września generała Józefa Olszynę-Wilczyńskiego) oraz przedstawicieli administracji cywilnej. 

Dotyczyło to m.in. Grodna, a także okoliczności zajmowania przez Sowietów strażnic Korpusu Ochrony Pogranicza. Z kolei już 5 października zastępca szefa NKWD Wsiewołod Mierkułow podpisał rozkaz sporządzenia list ewentualnych przeciwników sowieckiej władzy. 

Cel tej operacji był czytelny: Sowieci zmierzali do unicestwienia przejawów państwa polskiego, do których zaliczało się Wojsko Polskie oraz wszelkiego typu organizacje społeczne i kościelne na wschodnich obszarach miażdżonej do spółki z Niemcami II Rzeczypospolitej. 

Do szczególnego nasilenia działań zmierzających do trwałej eliminacji żywiołu polskiego z zagarniętych przez ZSRS obszarów doszło już po wygaśnięciu ośrodków oporu na Kresach Wschodnich. Sowiecka bezpieka zorganizowała wówczas planowe aresztowania na masową skalę. Równolegle bezwzględnie likwidowano wszelkie zaczątki polskiej konspiracji niepodległościowej. 

Wraz z początkiem grudnia gen. NKWD Iwan Sierow (oddelegowany do likwidacji polskich struktur niepodległościowych) zameldował swoim przełożonym o dysponowaniu przezeń kompletem informacji niezbędnych do podjęcia akcji przeciw polskiej konspiracji, w której uczestniczyli polscy oficerowie. 

Stąd właśnie aresztowania, rozpoczęte w nocy z 9 na 10 grudnia 1939 r. Funkcjonariusze NKWD nie ograniczyli się tylko do Lwowa, ani też wyłącznie do oficerów Wojska Polskiego. Toteż aresztowania przeprowadzono również w innych ośrodkach miejskich okupowanych przez Sowietów wschodnich województw II RP. 

 
Wśród aresztowanych byli generałowie i pułkownicy, m.in. Franciszek Paulik ‒ uczestnik walk z Ukraińcami i bolszewikami w latach 1919–1920 czy Bronisław Mikołaj Szczyradłowski ‒ zastępca dowódcy obrony Lwowa przed Niemcami i Sowietami we wrześniu 1939 r. Ponadto zatrzymano także działaczy społecznych i przedstawicieli inteligencji.

W okresie od września 1939 do czerwca 1941 r. NKWD aresztowało na Kresach około 107 tysięcy polskich obywateli. Wiele osób trafiło do więzień, a następnie zostało zamordowanych, m.in. w Bykowni. Jak wyżej wspomniano sowieckie zbrodnie nie ograniczały się tylko do Lwowa. Do masowych mordów doszło bowiem również w innych miastach Kresów, takich jak m.in. Drohobycz, Czortków czy Sambor.

Represje dotknęły ponadto rodziny zatrzymanych, które zostały deportowane do azjatyckich prowincji ZSRS. Wszystko to miało na celu stłumienie polskiego oporu i kontrolę nad okupowanymi terenami.

Dla spragnionych wiedzy:

Lwowskie pod okupacją sowiecką (1939-1941), red. T. Bereza, Warszawa 2006

R. J. Czarnowski, Lwów. Okupacja sowiecka, Warszawa 2022

J. Węgierski, Lwów pod okupacją sowiecką 1939-1941, Warszawa 1991