Odkrycie, które przywraca pamięć. Wyjątkowa kolekcja unikalnych zdjęć powojennej Warszawy w zbiorach Instytutu Strat Wojennych
Instytut Strat Wojennych im. Jana Karskiego zaprezentował niezwykłe odkrycie – kolekcję niemal trzech tysięcy niepublikowanych fotografii powojennej Warszawy. Zdjęcia zgromadzone przez architekta Andrzeja Leonarda Nitscha ukazują zrujnowane miasto tuż po zakończeniu II wojny światowej – miejsca, których dziś często już nie ma na mapie stolicy oraz nieznane dotąd szczegóły, związane z odbudową.
„Kolekcja zdjęć Andrzeja Nitscha to nie tylko dokumentacja zniszczeń Warszawy, ale też wyjątkowe świadectwo narodowej determinacji w odbudowie stolicy. To źródło wiedzy o przeszłości, które pozwala zrozumieć skalę poświęcenia i odwagi tamtych pokoleń.”
– podkreślił dr Bartosz Gondek, Dyrektor Instytutu Strat Wojennych.
„To zbiór o wyjątkowej wartości dokumentalnej i emocjonalnej – kronika odradzającej się Warszawy, której duch przetrwał zgliszcza i śmierć.” – dodała Aldona Machnowska-Góra, Zastępczynią Prezydenta m.st. Warszawy.
Nitsch, architekt i pracownik Biura Odbudowy Stolicy, utrwalił moment narodzin nowej Warszawy. W czasie pracy w BOS stworzył zbiór ponad czterech tysięcy fotografii, dokumentujących zarówno wojenne ruiny, jak i pierwsze etapy odbudowy miasta. W zbiorach ISW znajduje się dziś 2868 zdjęć, a kolejne, około 1200 fotografii, przechowywane jest w Narodowym Instytucie Dziedzictwa.
„Kolekcja wyróżnia się autentyzmem i skalą ujęć. To nie tylko bezcenne źródło historyczne, ale i wizualna kronika dramatycznych losów stolicy, od ruin po pierwsze ślady nadziei. - mówił podczas konferencji znany varsawianista, Jerzy Majewski. -
Na zdjęciach widać m.in. zburzone kamienice, powstańcze barykady, miejsca kaźni, a także makiety i szkice prof. Jana Zachwatowicza, dokumentujące proces odbudowy Starego Miasta. Unikatową część zbioru stanowią fotografie budynków, które decyzją BOS i władz miasta zostały ostatecznie rozebrane.”
Andrzej Leonard Nitsch (1911–2002) był architektem, absolwentem Politechniki Lwowskiej i członkiem warszawskiego Stowarzyszenia Architektów RP. Po wojnie pracował w Biurze Odbudowy Stolicy, dokumentując przemiany miasta z niezwykłą precyzją i wrażliwością na detal.
Instytut Strat Wojennych przygotowuje obecnie wystawy tematyczne i ekspozycje poświęcone nieistniejącym dziś warszawskim budowlom. W przyszłości planowane są kolejne wydarzenia popularyzujące dorobek Andrzeja Nitscha.
Cały zasób kolekcji jest dostępny dla badaczy i historyków w siedzibie Instytutu.
Prezentacja kolekcji była wspólnym przedsięwzięciem, którego partnerami byli: warszawski ratusz, Dom Spotkań z Historią w Warszawie, Lech Parell, Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, Jakub Stefaniak, Zastępca Szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów
