Przejdź do treści

Województwo wołyńskie ze stolicą w Łucku powołano do istnienia w lutym 1921 r. Po dołączeniu doń w 1930 r. powiatu sarneńskiego liczyło ono 11 powiatów ziemskich, stanowiąc drugie pod względem wielkości, po poleskim, województwo w Polsce. Oprócz stolicy województwa największymi miastami regionu były: Równe, Kowel, Krzemieniec, Dubno, Ostróg i Włodzimierz. 

 

Powierzchnię 35,7 tys. km2 zamieszkiwało w 1921 r. niespełna 1,5 mln ludzi. Dziesięć lat później, dzięki kolonizacji, liczba mieszkańców wzrosła do blisko 2,1 miliona ludzi. Na początku lat trzydziestych zdecydowaną większość ludności Wołynia stanowili Ukraińcy (niemal 68,5%), za nimi plasowali się Polacy (16,6%), Żydzi (blisko 10%) oraz Niemcy (2,3%). Mieszkali tam także Czesi (1,5%) i Rosjanie (1,1%). Dzięki bezkresom urodzajnej czarnej ziemi, która ciągnęła się południe od linii Włodzimierz, Łuck, Równe województwo miało wybitnie rolniczy charakter. Stąd niemal 80% mieszkańców Wołynia żyło z uprawy roli. 

 

Region obfitował również w surowce i kopaliny. Eksploatowano bazalt, granit oraz rudy żelaza. Rozwijał się przemysł ciężki: huty oraz przemysł przetwórczy: cukrownie, młyny, tartaki i browary; a zatrudnienie znalazło tam aż 8,5% mieszkańców. Mimo wybitnie chłopskiego charakteru, województwo było terenem prawdziwie pozytywistycznych wysiłków, których celem było podniesienie poziomu życia. Wedle statystyk w 1921 r. bez mała 69% mieszkańców nie umiało czytać i pisać. Dziesięć lat później współczynnik analfabetyzmu spadł aż o 21%, co było znaczącym sukcesem systemu edukacji. 

 

Symboliczny początek końca polskiej historii województwa wołyńskiego stanowi 17 września 1939 r. Tuż przed wkroczeniem Armii Czerwonej wojewoda Aleksander Hauke-Nowak, poinformowany o planach mającej nastąpić agresji, potajemnie opuścił urząd i zbiegł za granicę. Funkcję i urząd po zbiegłym przełożonym objął jego zastępca Ignacy Strzemiński. 24 września został aresztowany przez NKWD – zginął wiosną 1940 r. w Bykowni. Krwawym „końcem” egzystencji Polaków na czarnej ziemi Wołynia było ludobójstwo dokonane w latach 1943-1944 przez ukraińskich nacjonalistów. Wcielone po II wojnie światowej do ZSRS dawne ziemie województwa wołyńskiego znalazły się po rozpadzie sowieckiego imperium na terytorium Ukrainy. 

 

Dla spragnionych wiedzy:

 

Mały Rocznik Statystyczny 1939, Warszawa 1939

Pierwszy powszechny spis RP z dnia 30 września 1921 r. Mieszkania. Ludność. Stosunki zawodowe. Województwo wołyńskie, Warszawa 1926

Drugi powszechny spis ludności z dn. 9.XII. 1931 r. Mieszkania i gospodarstwa domowe. Ludność. Stosunki zawodowe. Województwo wołyńskie, Warszawa 1938