Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych

W toku największego konfliktu zbrojnego w dotychczasowych dziejach, tj. II wojny światowej (1939-1945), Polska znalazła się w epicentrum tego konfliktu. W opór zbrojny wobec Niemców i Sowietów zaangażowały się setki tysięcy obywateli Rzeczypospolitej.  

Wielu z nich zapłaciło za to najwyższą cenę. To właśnie z myślą o ich upamiętnieniu powołano Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. Jako centralna jednostka administracji rządowej kontynuuje ona działalność zainicjowanego w 1972 r. Urzędu do Spraw Kombatantów.

Ze względu na uwarunkowania geopolityczne osoby aktywne w ramach urzędu nie miały wówczas możliwości podejmowania wielu istotnych zagadnień: m.in. udziału ZSRS w rozpętaniu II wojny światowej, okupacji obszarów II Rzeczypospolitej w latach 1939-1941, zbrodni i grabieży dokonywanych przez sowiecką bezpiekę w trakcie wypieranie Niemców z polskiego terytorium oraz represji wobec przedstawicieli podziemia niepodległościowego i środowisk wobec „władzy ludowej” opozycyjnych.

Działalność Urzędu do Spraw Kombatantów jako samodzielnego podmiotu prawnego dobiegła końca wraz z rokiem 1987, kiedy to jego zadania przejęło ówczesne Ministerstwo Pracy i Polityki Socjalnej. Zakres aktywności na tym polu nie uległ wówczas gruntownym zmianom, mimo że ówcześni decydenci PRL zdawali sobie już sprawę, że zmiany systemowe są nieuniknione - dni ładu jałtańskiego były policzone.

Jego krach stał się okazją również do zmian w kontekście polityki pamięci historycznej. Przejawiło się to utworzeniem  w 1991 r. Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. W oswobodzonej spod kremlowskiej kurateli Polsce nareszcie można było wprost mówić o krzywdach wyrządzonych przez Sowietów! Przejawem tego była ustawa z 24 stycznia 1991 r., w której oprócz kombatantów uwzględniono również „(…) niektóre osoby będące ofiarami represji wojennych i okresu powojennego”.

To właśnie niniejszy normatyw (uzupełniony m.in. o ustawę z 31 maja 1996 r.) stał się podstawą prawną do dalszej działalności urzędu z poszerzeniem kompetencji i zakresu tematycznego o wspomniane wyżej straty (doznane w efekcie oddziaływania reżimu komunistycznego). Ponadto zainicjowano starania na rzecz zapewnienia kombatantom i ofiarom represji zarówno okresu II wojny światowej, jak i lat powojennych, koniecznej pomocy, opieki, a ponadto o zapewnienie im szacunku wobec ich dokonań.

W dotychczasowych, liczonych już w ponad trzech dekadach dziejach urzędu, jego działaniami kierowali m.in. uznani historycy, tacy jak Janusz Odziemkowski (autor m.in. opracowania dotyczącego bitwy o Narwik i biografii marszałka Józefa Piłsudskiego) oraz kombatanci – Zbigniew Zieliński „Sęk” i Jan Stanisław Woźniak „Nowak”. Obecnie urzędem kieruje Lech Parell, w swoim czasie zaangażowany w działalność opozycyjną wobec władz PRL (m.in. w ramach Ruchu Wolność i Pokój) publicysta i działacz społeczny.

Upamiętnienie ofiar ludobójstwa na Wołyniu i w Galicji Wschodniej, masowych deportacji polskich mieszkańców Kresów Wschodnich w głąb Związku Sowieckiego, a także uczestników walk o port w Narwiku z Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich to tylko część z inicjatyw podejmowanych przez urząd w ostatnim czasie. Po więcej szczegółów zapraszamy na stronę internetową urzędu oraz jego na bieżąco aktualizowanych mediów społecznościowych.