Skip to main content

W 1927 r. z gramofonów i odbiorników radiowych popłynęło w świat tango napisane przez Jerzego Kosteckiego. „Polesia czar” było znanym szlagierem, który towarzyszył Polakom w czasie pokoju i podczas wojennej tułaczki jako melodia i nostalgiczne wspomnienie rodzinnych stron. 

 

Województwo poleskie zostało utworzone w 1921 r. z siedzibą władz w Pińsku. Po pożarze miasta urząd wojewody przeniesiono do położonego na jego zachodnich obrzeżach Brześcia. Obszar liczącego początkowo 10 powiatów województwa obejmował powierzchnię 36,6 tys. kilometrów kwadratowych, co czyniło je najrozleglejszym ze wschodnich województw II RP. 16 grudnia 1930 r., w wyniku przyłączenia ziem powiatu sarneńskiego do województwa wołyńskiego, zmniejszono liczbę powiatów do dziewięciu. 

 

Według pierwszego spisu powszechnego w 1921 r. poleskie zamieszkiwało niewiele ponad 1,3 mln mieszkańców. Etniczną większość (ponad 42%) stanowili Białorusini, drugą grupą byli Polacy (23%), następnie Ukraińcy (17,7%) i Żydzi (ponad 10%). Pozostali mieszkańcy to: Poleszucy, Niemcy i Rosjanie razem stanowiący niespełna 7% populacji.  

 

Położone w dorzeczach Bugu i Prypeci Polesie było krainą lasów, błot i nieprzebytych bagien. Kraina stała się dla większości Polaków symbolem dzikiej natury, niedostępną ostoją przyrody, która inspirowała literatów, nielicznych turystów i zapalonych myśliwych chętnych pozyskać trofea łosia czy głuszca. Mimo idyllicznego obrazu kresowej krainy województwo było w gruncie rzeczy zaściankiem ówczesnej Polski. 

 

Panowały tam surowe warunki życia, dalekie od wygód cywilizacji, co przekładało się na najniższy w kraju wskaźnik gęstości zaludnienia oscylujący poniżej 25 osób na kilometr kwadratowy. Znaczna część mieszkańców była analfabetami nie posiadającymi ukształtowanej świadomości etnicznej. W 1938 r. od 60 do 70% mieszkańców określała swoją narodowość i język jako „tutejsze”. 

 

Na mocy paktu Ribbentrop-Mołotow Sowieci zagarnęli teren województwa. Południowa część włączona została do Ukraińskiej Republiki Radzieckiej, zaś obwody brzeski i piński wcielono do Białoruskiej Republiki Radzieckiej. Po agresji Niemiec na ZSRS ziemie województwa podzielono między obwód białostocki oraz między nowoutworzone Komisariaty: Wschód i Ukraina. 

 

W 1945 r. na mocy układu o granicy polsko-radzieckiej w granicach Polski pozostała jedynie niewielka część zachodniego terytorium obejmująca Podlasie Większość ziem przedwojennego województwa została podzielona między radzieckie republiki Białorusi i Ukrainy. Czar Polesia dla wysiedleńców pozostał wspomnieniem ojczystej krainy, a przedwojenny szlagier przypomniał po latach we własnej aranżacji Krzysztof Klenczon. 

 

Dla spragnionych wiedzy: 

 

Mały Rocznik Statystyczny 1939, Warszawa 1939. 

Pierwszy powszechny spis RP z dnia 30 września 1921 r. Mieszkania. Ludność. Stosunki zawodowe. Województwo poleskie, Warszawa 1926. 

 

Muzyka: 

 

https://www.youtube.com/watch?v=AEA4jGx3UVk&list=RDAEA4jGx3UVk&start_radio=1 

https://www.youtube.com/watch?v=Cz0QYpbZ0QQ&list=RDCz0QYpbZ0QQ&start_radio=1