Województwo powstało pod koniec 1920 r., ale regulacje prawne organizujące jego funkcjonowanie uchwalił Sejm we wrześniu 1922 r. Obejmowało powierzchnię o wielkości przeszło 16,5 tys. km2 i podzielone było na 17 powiatów. Obok stołecznego Tarnopola największymi miastami regionu były: Brody, Brzeżany, Zbaraż i Złoczów. W 1921 r. terytorium województwa zamieszkiwało niewiele ponad 1,6 mln mieszkańców, z tego niemal połowę stanowili Ukraińcy, Polacy prawie 45%, Żydzi blisko 5%.
Założony w XVI w. przez hetmana wielkiego koronnego Jana Amora Tarnowskiego stołeczny gród wojewódzki był perełką w koronie Podola. W 1939 r. zamieszkiwało go ponad 35 tys. ludzi. W mieście funkcjonowały trzy gimnazja, żeńskie studium nauczycielskie. W mieście kwitło życie kulturalne, działały dwa teatry (polski i żydowski), Muzeum Podolskie, funkcjonowały Podolskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk oraz Towarzystwo Szkoły Ludowej. Miasto posiadało własny klub sportowy „Kresy” oraz dziesięć innych klubów i stowarzyszeń sportowych polskich, ukraińskich i żydowskich.
Ciekawostką międzywojenną jest fakt, że w położonej w północno-zachodniej części tarnopolskiego Kamionce Strumiłowej stacjonowały dwa z pięciu polskich szwadronów policji konnej. Trudno powiedzieć czy była to tylko kontynuacja romantycznych kresowych tradycji kawaleryjskich czy mobilny odwód policyjny przeznaczony do rozpędzania ewentualnych rozruchów na tle narodowościowym.
Po zajęciu Podola przez Sowietów nastąpiła fala sowietyzacji, której preludium były „wybory” zorganizowane w październiku 1939 r. W wyniku pseudoreferendum dokonano aneksji ziem, a jej mieszkańcom narzucono radzieckie obywatelstwo. Jednocześnie sowieckie represje spadły na elity polskie i ukraińskie. Aresztowaniom i wywózkom w głąb ZSRS towarzyszyły rabunek i niszczeni mienia. Po wkroczeniu do miasta Niemców dokonano pogromu Żydów. W 1944 r. w wyniku działań wojennych Tarnopol został zniszczony, a liczba ludności spadła do 14 tysięcy mieszkańców.
Nowy porządek powojenny, podyktowany w Jałcie, sprawił, że tereny województwa tarnopolskiego znalazły się w granicach ZSRS.
Dla spragnionych wiedzy:
A. L. Sowa, U progu wojny: z dziejów spraw wewnętrznych i polityki zagranicznej II Rzeczypospolitej, Kraków 1997
L. Wawrzyszyn, Województwo tarnopolskie i jego zabytki, Opole 2000
Przedwojenna Polska w krajobrazie i zabytkach. Województwo stanisławowskie i tarnopolskie, red. H. Gąsiorowski, T. Kunzek, Rzeszów 2012
